ตอนกลางวัน บนดวงจันทร์ก็มองเห็นดวงดาว

ถ้ามีเด็กน้อยสักคนเดินเข้ามาหาพร้อมกับคำถามที่ว่า ทำไมเราถึงมองไม่เห็นดวงดาวในเวลากลางวัน? เราคงมองหน้าเด็กอย่างงุนงง และตอบแบบไม่ต้องคิดมากว่า “ก็เพราะมีแสงดวงอาทิตย์สว่างบนท้องฟ้าจนกลบแสงดาวไปหมด …”  ก็ดูจะเป็นคำถามที่ตอบไม่ยากเย็นสักเท่าไหร่


pasted

credit : Stellarium software

แต่เชื่อไหมว่า คำตอบนี้จะ “ถูกต้อง” เมื่อเรายืนอยู่บนพื้นโลกเท่านั้น!!?

โลก มีความพิเศษคือมีชั้นบรรยากาศหนาห่อหุ้มอยู่ ชั้นบรรยากาศของโลกนอกจากมีหน้าที่สำคัญคือ ช่วยป้องกันรังสีอันตรายนอกโลก ปรับสภาพอากาศของโลกให้เหมาะสมต่อสิ่งมีชีวิต และอื่น ๆ ที่สำคัญอีกหลายอย่าง แต่สิ่งหนึ่งที่อาจไม่ค่อยได้ยินสักเท่าไหร่คือ ชั้นบรรยากาศโลกทำให้แสงดวงอาทิตย์สว่างไสวในเวลากลางวัน

ชั้นบรรยากาศโลก ประกอบด้วยอนุภาคขนาดเล็ก เช่น  ฝุ่น ละอองน้ำ โมเลกุลแก๊สหลายชนิด เมื่อแสงผ่านเข้ามายังชั้นบรรยากาศโลก อนุภาคขนาดเล็กเหล่านี้จะทำหน้าที่กระเจิงแสงให้กระจายออกหลาย ๆ ทิศทาง และวิ่งกระทบกับอนุภาคอื่นในอากาศ หรือวัตถุที่อยู่รอบ ๆ  ต่อไปเรื่อย ๆ ทำให้แสงอาทิตย์ที่ทะลุผ่านชั้นบรรยากาศเข้ามา เกิดเป็นแสงสว่างในเวลากลางวัน ส่งผลให้สิ่งมีชีวิตที่อาศัยอยู่บนโลก มองเห็นสิ่งแวดล้อมรอบ ๆ ทั้งบ้าน ต้นไม้ คนที่เดินบนพื้นดิน นกบนฟ้า ปลาที่ว่ายอยู่ในน้ำ และแน่นอนสว่างบนท้องฟ้าที่กลบแสงดวงดาวไปจนหมด

ในทางตรงกันข้าม บนดวงจันทร์ไม่มีแสงสว่างในเวลากลางวันเหมือนบนโลก เพราะไม่มีชั้นบรรยากาศจึงไม่มีตัวกลางในการกระเจิงแสง ดังนั้น เมื่อเรายืนอยู่บนดวงจันทร์และมองดวงอาทิตย์ขึ้นบนท้องฟ้า เราจะสังเกตเห็นดวงอาทิตย์ไม่ต่างจากดวงดาวอื่นบนท้องฟ้า จะเป็นเพียงจุดดาวที่มีขนาดใหญ่ เคลื่อนที่ขึ้นและตกเหมือน ๆ กับดาวดวงอื่นบนท้องฟ้าเท่านั้น

ดวงจันทร์ จึงเป็นสถานที่ที่ดูดาวได้ตลอดทั้งเวลากลางวัน และกลางคืน 

ด้วยเหตุนี้องค์การนาซาจึงมีแนวคิดวางแผนก่อสร้างและติดตั้งกล้องโทรทรรศน์บนดวงจันทร์ เพื่อใช้ในการสังเกตการณ์ทางดาราศาสตร์แบบยาว ๆ ไร้ความกังวลเกี่ยวกับแสงดวงอาทิตย์

และนี่เป็นเหตุผลเดียวกันที่ว่า ทำไมอวกาศจึงเป็นสีดำ หรือมืดอยู่ตลอดเวลา

และแน่นอนว่าถ้าวันหนึ่ง ชั้นบรรยากาศของโลกหายไปอย่างฉับพลัน เราคงจะมีโอกาสเห็นดวงดาวพร่างพราวเต็มท้องฟ้าในเวลากลางวัน และนอนชมดาวต่อได้ยาว ๆ ตลอดทั้งคืน แต่เชื่อเถอะว่า คงไม่มีใครอยากให้มีสถานการณ์แบบนี้เกิดขึ้นกับโลกจริง ๆ อย่างแน่นอน

นายเจษฎา กีรติภารัตน์ - เจ้าหน้าที่สารสนเทศาราศาสตร์ - สดร.