ท้องฟ้าในเดือนกันยายน

• 
• 

ท้องฟ้าในเดือนกันยายน 2559

สวัสดีเดือนกันยายนครับ เผลอแป๊บเดียวเวลาผ่านมา 9 เดือนแล้วหลายคนคงคิดว่าวันเวลาผ่านไปอย่างรวดเร็ว แต่บางคนก็คิดว่าเวลามันเดินช้าไป ทำไมเวลาของแต่ละคนเดินไม่ช้าหรือเร็วไม่เท่ากัน ความจริงแล้วมันอยู่ที่ใจคนเอง สำหรับผมแล้วช่วงฤดูฝนเป็นช่วงเวลาที่ผ่านไปช้ามากๆ เฝ้ารอเวลาว่าเมื่อไรจะหมดช่วงฤดูฝน เพราะเวลาเงยหน้ามองขึ้นไปบนท้องฟ้าทีไรก็มองเห็นแต่เมฆ ถ้าโชดดีก็อาจจะมองเห็นดาวที่ละลุผ่านช่องเมฆให้เห็นประมาณ 2 – 3 ดวง ถึงแม้จะไม่สามารถมองเห็นดาวบนท้องฟ้าได้ก็ถือเป็นโอกาสดีที่จะเตรียมความพร้อมสำหรับฤดูการดูดาวที่จะมาถึงในอีกไม่กี่เดือนข้างหน้า สำหรับพื้นที่ไหนที่ท้องฟ้าเปิดก็ขอให้สนุกกับการดูดาวครับ 

กลุ่มดาวในช่วงเดือนกันยายน

        ในช่วงเดือนกันยายนนี้มีกลุ่มดาวเด่นหลายกลุ่มที่จะพัดกันมาให้ได้เชยชมกันตลอดทั้งคืน สำหรับกลุ่มดาวที่มีความโดดเด่นและเราสามารถมองเห็นได้ในช่วงหัวค่ำมีด้วยกันหลายกลุ่มเริ่มจากทางทิศตะวันออกผู้สังเกตจะมองเห็นกลุ่มดาวม้าปีกที่กำลังโผล่พ้นจากขอบฟ้าขึ้นมาและเยื้องไปทางใต้จะเห็นกลุ่มดาวคนแบกหม้อน้ำ และกลุ่มดาวมกร หากผู้สังเกตมองต่อขึ้นไปในบริเวณกลางท้องฟ้าจะมองเห็นกลุ่มดาวนกอินทรี กลุ่มดาวหงส์ กลุ่มดาวพิณ กลุ่มดาวปลาโลมา กลุ่มดาวคนแบกงู และกลุ่มดาวเฮอร์คิวลิส กลุ่มดาวที่ปรากฏอยู่ทางทิศตะวันตก กลุ่มดาวมงกุฏเหนือ กลุ่มดาวคนเลี้ยงสัตว์ กลุ่มดาวผมของเบเรนิส และกลุ่มดาวหญิงสาว สำหรับในทางทิศตะวันเหนือผู้สังเกตจะเห็นกลุ่มดาวหมีใหญ่ที่กำลังจะตกลับขอบฟ้า ส่วนทางด้านตะวันออกเฉียงเหนือกลุ่มดาวที่กำลังเริ่มโผ่ลพ้นจากขอบฟ้าขึ้นมาคือกลุ่มดาวค้างคาวซึ่งเป็หนึ่งในกลุ่มดาวที่ใช้ช่วยหาดาวเหนือ ถัดจากกลุ่มดาวค้างคาวคือกลุ่มดาวเซเฟอุส กลุ่มดาวมังกร และกลุ่มดาวหมีเล็ก ในทางทิศใต้ผู้สังเกตจะมองเห็นกลุ่มดาวแมงป่อง กลุ่มดาวคนยิงธนู กลุ่มดาวคันชั่ง (ซึ่งผู้สังเกตจะมองเห็นกลุ่มดาวบริเวณนี้เป็นแถบสีขาวขุ่นคล้ายแถบของเมฆบาง ๆ แต่ความจริงแล้วบริเวณนี้คือบริเวณใจกลางของกาแล็กซีทางช้างเผือกของเรา) และนอกจากนั้นยังมีกลุ่มดาวที่น่าสนใจอีกมากเช่น กลุ่มดาวปลาทางใต้ กลุ่มดาวมงกุฏใต้และกลุ่มดาวสามเหลี่ยมทางใต้ ด้วยในเดือนนี้กันยายนหากผู้สังเกตเงยหน้ามองขึ้นไปบริเวณกลางท้องฟ้าจะเห็นกลุ่มดาวเรียงเด่นที่เป็นรูปสามเหลี่ยมคือ “สามเหลี่ยมฤดูร้อน” และถ้าหากผู้สังเกตหันหน้าไปทางทิศตะวันตกจะมองเห็นกลุ่มดาวเรียงเด่นที่เป็นรูปสามเหลี่ยมอีกอันหนึ่งนั้นก็คือ “สามเหลี่ยมฤดูใบไม้ผลิ” ปรากฏอยู่

 

รูปที่ 1 ท้องฟ้าในเดือนกันยายน เวลา 20:00 น.

 

 

ตารางที่ 1 แสดงเหตุการณ์สำคัญประจำเดือนกันยายน 2559

วันที่/เดือน	เวลา (น.)	ปรากฏการณ์
1กันยายน	16:03	- จันทร์ดับ
	16:08	- ปรากฏการณ์สุริยุปราคาวงแหวน (ไม่สามารถสังเกตได้จากประเทศไทย)
2กันยายน	23:38	- ดาวเนปจูนอยู่ที่ตำแหน่งตรงข้ามกับดวงอาทิตย์ (Opposition)
3กันยายน	00:26	- ดวงจันทร์อยู่ใกล้ดาวพุธ 5.7 องศา
	04:55	- ดวงจันทร์บังดาวพฤหัสบดี (ไม่สามารถสังเกตการณ์ได้)
	17:31	- ดวงจันทร์อยู่ใกล้ดาวศุกร์ 0.5 องศา
5กันยายน	03:23	- ดวงจันทร์อยู่ใกล้ดาวสไปกา 5.6 องศา
7กันยายน	01:46	- ดวงจันทร์อยู่ไกลโลกสุดในรอบเดือน (ระยะทาง 405,071 กิโลเมตร)
9กันยายน	04:01	- ดวงจันทร์อยู่ใกล้ดาวเสาร์ 3.8 องศา
	18:49	- จันทร์กึ่งแรก
	20:46	- ดวงจันทร์อยู่ใกล้ดาวอังคาร 7.5 องศา
13กันยายน	07:00	- ดาวพุธอยู่ที่ตำแหน่งร่วมทิศแนววงใน (Inferior Conjunction)
16กันยายน	01:54	- ปรากฏการณ์จันทรุปราคาเงามัว
17กันยายน	02:05	- จันทร์เพ็ญ
18กันยายน	22:15	- ดาวเคราะห์เคียงดาว (ดาวศุกร์อยู่ใกล้ดาวสไปกา 2.4องศา)
19กันยายน	00:07	- ดวงจันทร์อยู่ใกล้โลกสุดในรอบเดือน (ระยะทาง 361,890 กิโลเมตร)
22กันยายน	05:37	- ดวงจันทร์บังดาวอัลดีบาแรน (สามารถสังเกตการณ์ได้)
	21:21	- วันศารทวิษุวัต (Autumnal Equinox)
23กันยายน	16:56	- จันทร์กึ่งหลัง
26กันยายน	13:00	- ดาวพฤหัสบดีอยู่ตำแหน่งร่วมทิศกับดวงอาทิตย์ (Conjunction)
28กันยายน	05:52	- ดวงจันทร์อยู่ใกล้ดาวเรกูลัส 1.7 องศา
	22:23	- ดาวพุธอยู่ที่จุดใกล้ดวงอาทิตย์ที่สุด (ประมาณ 0.31 AU)
29กันยายน	19:05	- ดวงจันทร์อยู่ใกล้ดาวพุธ 1.2 องศา
	02:27	- ดาวพุธทำมุมห่าง 17.9 องศาตะวันตก (Greatest Western Elongation)
30กันยายน	23:19	- ดวงจันทร์อยู่ใกล้ดาวพฤหัสบดี 0.5 องศา

 

ดาวเคราะห์ในเดือนกันยายน 2559

        การสังเกตดาวเคราะห์ในช่วงเดือนกันยายนนี้ ส่วนใหญ่จะอยู่ทางทิศตะวันตกและสามารถสังเกตเห็นได้ในช่วงหัวค่ำ ซึ่งผู้สังเกตจะมองเห็นดาวเคราะห์ได้พร้อมกันทั้ง 5 ดวง เรียงกับตั้งแต่ขอบฟ้าทิศตะวันตกไปจนถึงเกือบกลางท้องฟ้า (ดาวพุธ ดาวพฤหัสบดี ดาวศุกร์ ดาวอังคาร และดาวเสาร์) 

 

        ลักษณะปรากฏและขนาดปรากฏของดาวเคราะห์ทั้ง 5 ดวง ในช่วงเดือนกันยายน

รูปที่ 4 แสดงลักษณะปรากฏและขนาดปรากฏของดาวเคราะห์ในช่วงเดือนกันยายน

 

การสังเกตดาวพุธ

        ในเดือนกันยายนนี้เราสังเกตการณ์สามารถสังเกตการณ์ดาวพุธได้จากทางทิศตะวันตกในช่วงหัวค่ำได้ตั้งแต่ต้นเดือนไปจนถึงช่วงกลางเดือนจากนั้นดาวพุธจะเคลื่นที่เข้าใกล้ดวงอาทิตย์จนไม่สามารถทำการสังเกตได้ยาวไปถึงช่วงปลายเดือนกันยายน โดยดาวพุธจะมีตำแหน่งปรากฏบนท้องฟ้าในกลุ่มดาวหญิงสาว มีขนาดปรากฏของดาวพุธบนท้องฟ้าประมาณ 10.3 ฟิลิปดา และมีค่าความสว่างปรากฏของดาวพุธในเดือนกันยายนจะมีค่าระหว่าง 3.43 ถึง 4.99 

 

เวลา ณ ตำแหน่งพิกัดทางภูมิศาสตร์ : ละติจูด 13°45.0' เหนือ ลองจิจูด 100°31.0' ตะวันออก

(กรุงเทพมหานคร)

 

ดูตารางเวลาขึ้น – ตก ของดาวพุธในเดือนกันยายน พ.ศ. 2559

 

การสังเกตดาวศุกร์

        ดาวศุกร์เป็นดาวเคราะห์ที่ผู้สังเกตสามารถมองเห็นได้ง่ายกว่าดาวเคราะห์ดวงอื่นๆ โดยผู้สังเกตไม่ต้องใช้ความพยายามอะไรเลยในการมองหาดาวศุกร์ เนื่องจากว่าดาวศุกร์เป็นดาวสว่างที่เป็นลำดับต้นๆ รองลงมาจากดวงอาทิตย์ และดวงจันทร์ การสังเกตดาวศุกร์ในเดือนกันยายนนี้เราสามารถสังเกตเห็นดาวศุกร์ในช่วงหัวค่ำตลอดทั้งเดือน โดยสามารถสังเกตเห็นดาวศุกร์ได้จากขอบฟ้าทางทิศตะวันตกหลังจากดวงอาทิตย์ตกลับขอบฟ้า โดยผู้สังเกตจะมองเห็นดาวศุกร์ปรากฏอยู่ในบริเวณกลุ่มดาวหญิงสาวใกล้ ๆ กับดาวสไปกา โดยในช่วงเดือนนี้ดาวศุกร์จะมีขนาดปรากฏเฉลี่ยบนท้องฟ้าประมาณ 11.3 ฟิลิปดา และมีค่าสว่างปรากฏระหว่าง -3.92 จึงสว่างมากกว่าดาวเคราะห์ดวงอื่น ๆ ที่ปรากฏบนท้องฟ้า 

 

เวลา ณ ตำแหน่งพิกัดทางภูมิศาสตร์ : ละติจูด 13°45.0' เหนือ ลองจิจูด 100°31.0' ตะวันออก

(กรุงเทพมหานคร)

 

ดูตารางเวลาขึ้น – ตก ของดาวศุกร์ในเดือนกันยายน พ.ศ. 2559

 

การสังเกตดาวอังคาร

        ในเดือนกันยายนนี้เราจะมองเห็นดาวอังคารได้จากทางขอบฟ้าทิศตะวันออกในช่วงหัวค่ำ และเป็น 1 ใน 5 ดาวเคราะห์ที่สามารถมองเห็นได้ในช่วงหัวค่ำ ตำแหน่งปรากฏของดาวอังคารอยู่ในบริเวณกลุ่มดาวแมงป่อง มีขนาดปรากฏบนท้องฟ้าประมาณ 10.2 ฟิลิปดา สำหรับค่าความสว่างปรากฏของดาวอังคารช่วงเดือนกันยายนนี้อยู่ที่ระหว่าง - 0.22 ถึง - 0.11 โดยความสว่างของดาวอังคารจะเริ่มลงลดไปเรื่อย ๆ 

 

เวลา ณ ตำแหน่งพิกัดทางภูมิศาสตร์ : ละติจูด 13°45.0' เหนือ ลองจิจูด 100°31.0' ตะวันออก

(กรุงเทพมหานคร)

 

ดูตารางเวลาขึ้น – ตก ของดาวอังคารในเดือนกันยายน พ.ศ. 2559

 

การสังเกตดาวพฤหัสบดี

        การสังเกตดาวพฤหัสบดีในเดือนกันยายนนี้เราสังเกตจะสามารถสังเกตดาวพฤหัสบดีปรากฏในช่วงหัวค่ำ โดยผู้สังเกตจะมองเห็นดาวพฤหัสบดีปรากฏอยู่ในกลุ่มดาวหญิงสาว ซึ่งมีขนาดปรากฏบนท้องฟ้าประมาณ 30.7 ฟิลิฟดา มีค่าสว่างปรากฏอยู่ที่ประมาณ – 1.67 สำหรับการสังเกตดาวพฤหัสบดีสามารถทำได้ทั้ง การสังเกตด้วยตาเปล่าหรืออาจใช้อุปกรณ์ช่วยเหลือ เช่น กล้องสองตา กล้องโทรทรรศน์ขนาดเล็ก โดยผู้สังเกตจะสามารถมองเห็นดวงจันทร์ของดาวพฤหัสบดีเป็นจุดสว่างเล็ก ๆ อยู่รอบ ๆ ตัวดาวพฤหัสบดี ในบางครั้งผู้สังเกตอาจสามารถมองเห็นจุดดำ ๆ เล็ก ๆ บนตัวดาวพฤหัสบดีชึ่งเกิดจากเงาของดวงจันทร์ที่ทอดลงไปยังพื้นผิวของดาวพฤหัสบดีเอง ซึ่งคล้ายกับปรากฏการณ์สุริยุปราคาที่เกิดบนโลก ผู้สังเกตสามารถดูตำแหน่งปรากฏดวงจันทร์บริวารของดาวพฤหัสบดีในแต่ละวันได้จากรูปที่ 5 

 

เวลา ณ ตำแหน่งพิกัดทางภูมิศาสตร์ : ละติจูด 13°45.0' เหนือ ลองจิจูด 100°31.0' ตะวันออก

(กรุงเทพมหานคร)

 

ดูตารางเวลาขึ้น – ตก ของดาวพฤหัสบดีในเดือนกันยายน พ.ศ. 2559

 

รูปที่ 5 ตำแหน่งปรากฏดวงจันทร์บริวารของดาวพฤหัสบดีในช่วงเดือนกันยายน

 

การสังเกตดาวเสาร์

        การสังเกตดาวเสาร์ในช่วงเดือนกันยายนนี้ ดาวเสาร์จะปรากฏอยู่ทางซีกฟ้าใต้ในบริเวณกลุ่มดาวแมงป่องซึ่งผู้สังเกตุจะมองเห็นดาวเสาร์พร้อมกับแถบทางช้างเผือกและสามารถมองเห็นไปตลอดทั้งเดือน โดยดาวเสาร์มีขนาดปรากฏบนท้องฟ้าประมาณ 16.5 พิลิปดา (ไม่รวมวงแหวน) และมีขนาดปรากฏบนท้องฟ้าเมื่อรวมวงแหวนประมาณ 38.5 พิลิปดา และมีค่าความสว่างปรากฏอยู่ที่ประมาณ 0.50 สำหรับการสังเกตดาวเสาร์สามารถทำได้ทั้ง การสังเกตด้วยตาเปล่าและใช้อุปกรณ์ช่วยเหลือ เช่น กล้องโทรทรรศน์ขนาดเล็ก โดยผู้สังเกตสามารถมองเห็นดวงจันทร์ของดาวเสาร์เป็นจุดสว่างเล็ก ๆ อยู่รอบ ๆ ดาวเสาร์

 

เวลา ณ ตำแหน่งพิกัดทางภูมิศาสตร์ : ละติจูด 13°45.0' เหนือ ลองจิจูด 100°31.0' ตะวันออก

(กรุงเทพมหานคร)

 

ดูตารางเวลาขึ้น – ตก ของดาวเสาร์ในเดือนกันยายน พ.ศ. 2559

 

 

กรกมล ศรีบุญเรือง

นักวิชาการ

สถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ (องค์การมหาชน)